معرفی کتاب مردی در تبعید ابدی از نادر ابراهیمی

ملاصدرا که بود؟ سوالی است که شاید نه در میان کتب وی و نه ژرفنای تاریخ نتوان به پاسخ دقیقی از آن دست یافت. پرسشی که پس از ملا، گذشته، حال و آینده ما را شکل داده است و حتی همین امروز درحال شکل دهی زیست ایرانیان است. انقلاب اسلامی تماما تحت تاثیر نظریات این شخص بزرگوار بود و هرکس در هرکجای ایران تفکر میکند نمی تواند از زیر بار سنگین این شخصیت خارج شود.
اگر از نظر تاریخی نگاه کنیم می توان ملاصدرا را ارسطوی ایرانیان نامید. کسی که پس از یک دوره شکوهمند در فلسفه و عرفان به اوج رسید و ایده هایی مطرح کرد و پس از او دیگر هیچ اثری از آن فلسفه و عرفان پدیدار نشد تا سالیان سال. ارسطو نیز چنین بود. پس از ارسطو نیز جامعه یونان در تبختر حاصل از فتوحات اسکندر کبیر خوابید و هرگز بیدار نشد.
اینکه چگونه فلاسفه ای بزرگ اینگونه ظهور می کنند جای بحث و مداقه بسیار زیادی است اما از نظر نگارنده ظهور تفکر در جامعه به خاطر تعادل است. تعادل میان ثروت و قدرت. جامعه باید آنقدر قدرت داشته باشد که از چیزی نترسد. ترس از سرکوب ترس از نابودی اندیشه را نابود می کند. اجازه بروز اندیشه را نمی دهد همچنین جامعه باید آسوده باشد. فقر و نداری و رفاه زدگی مفرط هر دو به فساد اندیشه می انجامد. کسی که رفاه زده و مصرف گراست را چه به اندیشه و دغدغه و آنکه به دنبال نان است بیزار از اندیشه وهر انچه وی را به تفکر وامیدارد. در چنین شرایطی است که فلاسفه و حکما و علما سر بر می آورند.
در چنین شرایطی نیز ملاصدراها سر برآوردند. اگرچه ملاصدرا خود از اشراف بود اما نمی توان در زمانه ای که هنوز ایران درگیر حکومت سنتی بود انتظار داشت که عوام به راحتی به مناسب بالا دست پیدا کنند.
کتاب مردی در تبعید ابدی درمورد ملاصدراست در مورد کش و قوس های زندگی این مرد بزرگ و اینکه چگونه به این درجه از علم رسید. مردی که از کودکی به جای بازی به درس و بحث مشغول بود و از محضر علمایی چون میرفندرسکی و میرداماد و بهاالدین عاملی بهره جست و در نهایت کتابی نگاشت بس سترگ در باب رابطه میان حق و خلق. اینکه چگونه می توان به حق رسید و چگونه باید زیست.
در نهایت تنها باید گفت که این کتاب را باید خواند. اگرچه نادر ابراهیمی سعی کرده با نوشتن این کتاب بحری را در کوزه ای جا دهد اما الحق که به قدر بضاعتش خوب و رسا این کار را به سرانجام رسانیده است. هرچند که کار داستان بازسازی تاریخ نیست بلکه بازنمایی تاریخ است اما ابراهیمی ساختی بازنمایانه از تاریخ ملاصدرا ارائه داده و می توان به اعتبار چنین عمل بزرگی به وی آفرین گفت.