در حالی که تقریبا همه طرفداران کمیک و سینما منتظر جوکر ۲ بودند، این فیلم تقریبا همه را ناامید کرد. سقوط عظیمی در باکس آفیس تجربه کرد و امتیاز ناامید کنندهای به این فیلم داده شد.
یک فیلم موزیکال که هیچ ارتباط خاصی با انتظارات نداشت. همه تصور میکردند که این فیلم قرار است دنبالهای بر جوکر یک باشد و در آن شاهد اوجگیری جوکر به عنوان شرورترین و سمپاتیکترین شخصیت منفی تاریخ سینما باشیم. شخصیتی که میراث سنگین هیث لجر فقید را به دوش میکشد و هر جوکری خواه ناخواه با آن مقایسه خواهد شد.
اما این فیلم نه تنها دنباله فیلم جوکر ۱ نبود بلکه یک عقب نشینی عظیم بر روی آن بود. درواقع میتوان گفت تاد فیلیپس با این کار خیال بسیاری از منتقدان را راحت کرد. بسیاری میترسیدند که با ایجاد یک شخصیت منفی سمپاتیک به روحیه رو به رشد آنارشیسم در جهان دمیده شود. همانطور که بسیاری جنبشهای سال ۲۰۱۹ و جنبشهایی که در زمان کرونا شاهد آن بودیم، به تماشای فیلم جوکر نسبت میدادند، (که احمقانه است چون چنین جنبشهایی همواره در کشورها وجود داشته و دارد) این ترس وجود داشت که با دیدن این فیلم دوباره همان روحیه اوج بگیرد.
با این همه تاد فیلیپس به این روحیه ندمید و ما شاهد عقب نشینی از موضع قبلی بودیم. اگرچه در پایان فیلم دیدیم که شاید جوکر خواکین فیلیپس آن جوکر برگزیده نباشد. شاید تنها یک جوکر یا الهام بخش جوکر اصلی بوده باشد. از این جهت من به فیلمسازان آفرین میگویم چرا که جسارت بالایی به خرج دادند. آنها میتوانستند با جریان همراه شوند و آنچه که طرفداران دو آتشه از آنها میخواهند به آنها ارائه دهند و در گیشه یک پیروزی چشمگیر به دست آورند.
اما آنها در کنار اینکه مسئولیت اجتماعی خود را نشان دادند، جسارت و هنرمندی خود را نیز نشان دادند که تنها به دنبال گیشه نیستند و میخواهند در کنار آن جامعه را نیز جای بهتری کنند نه بدتر.
اما در نهایت تاد فیلیپس با ساختن این فیلم هم طرفداران جوکر را ناامید کرد و هم طرفداران کمیک را. طرفداران جوکر که به دنبال یک شخصیت آیکانیک بودند تا او را مانند بت بپرستند و الهامی برای مبارزه با نظم سرمایهداری کنونی کسب کنند با دیدن این فیلم و دیدن جوک حقیری که تنها میرقصد و میخواند و در نهایت هم با گریه و زاری عنوان میکند که جوکر نیست ناامید شدند.
همچنین طرفداران کمیک بوک که به دنبال دیدن جوکری بودند که باهوش است و تمام گاتهام از دستگیر کردن او ناتواناند و تنها هوش فوق بشری بتمن با تمام آن ماسماسکهایش میتواند او را شکست دهد، ناامید شدند.
اما جوکر تاد فیلیپس چه بود؟ در نظم سرمایهداری گفته میشود که سرمایهداری همه چیز را ابژه فروش و موضوع معامله میکند. حتی معامله کردن را. در چنین فضایی است که جوکر: فولی عه دو خلق میشود. در واقع چیزی که برای سرمایه مضر است، آشوب و هرج و مرج است. حال اگر آشوب و هرج و مرج را جایی دیگر ببریم چه؟ اگر هرج و مرج را به بازی بگیریم چه؟ اگر نیروی کشتار مردم را صرف این کنیم که در بازیهای کامپیوتری دیگران را بکشند چه؟ قاعدتا دنیای سالمتری خواهیم داشت.
از طرفی سرمایهداری وجه مهمی از سرکوب را در خود دارد و این سرکوب را باید در چارچوب دانش انجام دهد. سرمایهداری در بستر خود بیماریهای روانی جدیدی خلق میکند و از فوکو میدانیم که از تولد جنون تا امروز همواره جنون و دیوانگی وجهی از سرکوب را در خود دارد.
انواع بیماریهای روانی که با داروهای مختلف کنترل میشود، دلیلی برای سرکوب افراد و عقاید بوده است. جوکر کیست؟ یا بهتر بگویم چیست؟ تنها یک دیس اوردر. تنها یک بیماری روانی که فرد با آن دست به گریبان است و باید این را آنقدر به او گفت که باور کند عنصری ضد اجتماع است.
و در نهایت مقصر را فرد، خانواده و جامعه قلمداد کنیم. انگار بجز این سه عنصر هیچ چیز دیگری در جهان وجود ندارد. در حالی که تمام اینها در بستری ایجاد شدهاند که سرمایهداری آن را هدایت کرده است. خانواده در بستری سرمایهسالار رشد کرده است، جامعه همینطور و فرد نیز به شدت از سرمایهداری متاثر است. بنابراین اگر رویکردهای ضد اجتماعی از خود نشان میدهد به خاطر آن است که سرمایهداری او را به این سمت کشانده است. به خاطر اینکه هیچ امیدی ندارد.
فیلمساز میخواهد به ما بگوید که قبول کن. این بتی که ساختید تنها یک روانی بی ارزش است. اما دقت نمیکند که چرا مردم به بت نیاز داشتند؟ تو میخواهی بت را خراب کنی؟ خراب کن اما بتهای بعدی را چه میکنی. اگر بت را میشکنی باید بگویی نظم جدیدی که مد نظر توست چیست. نه اینکه تنها به شکستن بتها اکتفا کنی. باید در انتها حرف جدیدی بزنی.
اما حرف تاد فیلیپس چیست؟ اینکه نگران نباشید دوستان. این تنها یک پیش پرده بود. پرده اصلی به زودی رونمایی میشود. اما شاید اینبار منطق سرمایه علیه فیلیپس کار کند و او را از بازی جوکر اخراج کند. اما حتی اگر فیلیپس اخراج هم شود، توانسته است زخم خود را به جوکر حداقل در سینما بزند. فیلیپس جوکر را زخمی کرده است، گفته است فلسفهای که جوکر را میسازد از یک جنون میآید. اسم فیلم نیز نمایانگر همین حقیقت است. جنون دو نفره. شما عاشق یک مجنون روانی هستید. از یک دیوانه تبعیت میکنید و او را بت میسازید احمقها.
اما این زخم تا چه حد کاری است؟ خود فیلیپس تصور میکند آنقدر کاری است که جوکر را میکشد. اما به نظر من نیست. اتفاقا این ضربه جوکر را نمیکشد و چیزی که جوکر را نکشد قطعا قدرتمندترش میکند.
باز گردیم به فیلم. فیلم را اگر مجزا از انتظارات خود از جوکر و البته بازی درخشان هیث لجر بدانیم، فیلم بسیار خوبی است. حقیقتش را بخواهید من تا پایان فیلم ابدا حس خستگی نکردم. روند فیلم بسیار پرکشش بود و البته موزیکال بودن فیلم (اگرچه من عاشق فیلمهای موزیکال نیستم) توانسته بود سرعت فیلم را متناسب کند.
بجز این حقیقت که ما همواره منتظر جوکر شدن، جوکر بودیم، تعلیق دیگری در فیلم نبود و البته جذابیت لیدی گاگا نیز مزید بر علت شده بود که بتوان فیلم را دو ساعت تحمل کرد.
اما حقیقتش را بخواهید اگر عاشق کمیک هستید، اگر به دنبال یک فیلم کمیک بوکی هستید. ابدا فیلم را نبینید. ارزشش را ندارد. مطمئنم بیش از یک ساعت نمیتوانید تحمل کنید.
به طور کلی این فیلم به عنوان یک فیلم مستقل قابل قبول بود. اما به عنوان یک فیلم کمیک بوکی شدیدا ضعیف بود. همینطور شخصیت پردازی آرتور بسیار جذاب بود. ما با یک شخصیت رقت بار طرف هستیم که از هر طرف در حال ضربه خوردن است و تا آخرین لحظه هیچ قدرتی از خود نشان نمیدهد.
در واقع این شخصیت حتی از شخصیت جوکر یک هم رقتانگیزتر است که البته سیاست فیلمساز همین بود. فیلمساز نمیخواست خودش یک بت بسازد بلکه میخواست به ما نشان دهد که جامعه چطور یک روانی میسازند. در این فیلم هم شاهد آن هستیم که جامعه همواره دنبال آن هستند که از آرتور یک روانی بسازند. از مردمی که با ماسک های جوکر به استقبالش میروند تا هارلی کویینی که خودش ثروتمند است اما او نیز میخواهد این جوکر را از میان تمام تلاش آرتور برای «نرمال بودن» بیرون بکشد.
همانطور که گفتم، ما در این فیلم تماما انگشت اتهام را به سمت جامعه میبینیم. از هاروی دنت که بدون هیچ درکی صرفا میخواهد جوکر اعدام شود. تا مردم، تا لی و مابقی ماجرا اما شاید تنها کسی که به جوکر امید دارد، وکیل جوکر است. او میگوید جوکر درگیر یک بیماری روانی است که باید درمان شود. اما او چه میخواهد؟ میخواهد جوکر را برای مابقی عمر در تیمارستان آرخام بستری کنند. در واقع هیچکدام نمیگویند چه باید کرد که جوکرسازی نشود، بلکه میگویند که با این جوکر به خصوص چه باید کرد.
و پایان بندی داستان. چرا باید یک نفر بی دلیل جوکر را بکشد؟ دلیل این کار چه بود؟ انگار فیلمساز فقط میخواست راه فراری باز بگذارد برای خودش که بله این جوکر آن جوکر واقعی نیست و پسری دارد که قرار است راهش را ادامه دهد. شوخی نکن با ما!!
به هر ترتیب اگر جوکر را میشناسید و اهل کمیک بوک هستید و جوکر را دوست دارید به خاطر آنکه مخالف نظم سرمایهداری بود، جوکر فولی عه دو را نبینید. اما اگر جوکر باز نیستید. با یک فیلم موزیکال متوسط رو به خوب طرف خواهید بود.